ความเอนเอียงที่จะมองโลกในแง่ดี ช่วยให้เรามีความสุขและประสบความสำเร็จ

มายาทางความคิด

ใจเราไม่ได้มีแต่เหตุผล แต่เต็มไปด้วยอคติ

คนมักจะบอกว่าตัวเองมีเหตุผล ยกตัวเองเป็นผู้รอบรู้ เป็น Homo sapiens แต่สิ่งที่เราพบกลับกลายเป็นว่า เรามองในแง่ดีมากเกินจริงไปหน่อย

ลองตอบคำถามนี้ โดยการเรทตัวเองด้านความสามารถในการเข้ากับคนอื่นๆ แล้วเปรียบเทียบกับคนอื่นๆ ว่าเราอยู่ในระดับไหน 25% ล่าง, 25% บน หรืออยู่ตรงกลาง

เช่นเดียวกับคนส่วนใหญ่ ที่จะเรทตัวเองว่าเข้ากับคนอื่นได้ดีกว่าคนทั่วไป บางคนอาจจะเรทตัวเองอยู่ในกลุ่ม 25% บน

ในทางสถิติเป็นไปไม่ได้ที่คนส่วนใหญ่จะดีกว่าคนส่วนใหญ่ เราไม่อาจยัดคนส่วนใหญ่อยู่ในกลุ่ม 25% บนได้ทั้งหมด มันต้องมีคนที่ทำได้ไม่ดีอยู่บ้าง ต้องมีคนที่อยู่ในกลุ่ม 25% ล่างบ้าง แต่ปรากฏการณ์ที่คนเรทตัวเองดีกว่าคนส่วนใหญ่นี้เรียกว่า Superiority bias อคติที่มองตัวเองดีกว่าคนอื่น

เรามั่นใจมากเหลือเกินว่าเป็นคนน่าสนใจ น่าหลงไหล เป็นมิตรและประสบความสำเร็จมากกว่าคนทั่วไป เราอาจไม่ได้เที่ยวบอกใครหรือเวลาคนถามเราอาจปฏิเสธไม่ยอมรับ แต่ในใจนั้นมันใช่จริงๆ แน่นอนว่ามันจะต้องมีคนที่น่าสนใจ น่าหลงไหล แต่ไม่ใช่คนส่วนใหญ่แน่นอน

เรามีอคติที่จะมองตัวเองดีกว่าคนอื่น เราตาบอดไม่รู้ว่ามันคือมายา แต่ในทางกลับกัน เรากลับตาดีและจับได้ในตอนที่คนอื่นคิดว่าตัวเค้าดีกว่าคนทั่วไป

เราแต่ละคนมองโลกในแบบของตัวเองที่ต่างจากคนอื่น เราต่างก็จับได้เวลาที่คนอื่นคิดว่าตัวเค้าดีกว่าคนทั่วไป การที่เราตรวจจับอคติของคนอื่นได้ แต่ไม่รู้ว่าตัวเองก็มีอคติ ทำให้เราคิดว่าเราได้รับผลกระทบจากอคตินี้น้อยกว่าคนทั่วไป

ความย้อนแย้งของมายาทางความคิด ทำให้เราถูกลวงว่ามีภูมิคุ้มกันอคติ

มันยากที่จะไม่ให้ตัวเองหลงผิดเกี่ยวกับโลกรอบๆ ตัวเรา เรามักจะเชื่อในการรับรู้โลกความจริงของเราเอง เราไม่ได้สงสัย ไม่ได้ตระหนักว่าสิ่งที่เราเห็นบนโลกนี้ล้วนถูกชี้นำให้เข้าใจผิด ทำให้เราไม่รู้ตัวว่าทำผิดพลาด แล้วเราก็มั่นใจเหลือเกินว่าไม่ผิด และเราคิดว่าต้องรู้ตัวแน่ๆ หากมีความผิดพลาดเกิดขึ้น

เช่นเดียวกับภาพลวงตา อคติหรือความเอนเอียงที่จะมองโลกในแง่ดี ก็เป็นมายาทางความคิด เราตาบอดมองไม่เห็นความจริงของภาพลวง เราไม่เชื่อว่าจะโดนหลอก จนกระทั่งมีข้อมูลสนับสนุน มีหลักฐานยืนยัน

สมองของคนมองโลกในแง่ดี

หากเราไม่สามารถจินตนาการถึงตัวเองในอนาคต เราก็คงมองโลกในแง่ดีไม่ได้

คนที่มองโลกในแง่ดีคือคนที่คาดหวังสิ่งดีๆ ที่จะเกิดขึ้นในอนาคต คาดหวังว่าจะมีชีวิตที่ดี มีความสัมพันธ์ที่ดี ได้งานที่ดี สุขภาพดีและมีความสุข การคาดหวังสิ่งดีๆ ที่จะเกิดขึ้นนี้เองที่ทำให้ลดความกังวลและความสิ้นหวังลงได้ ทำให้คนมองโลกในแง่ดีปรับตัวได้ดีในตอนลำบากหรือเกิดปัญหา

และถึงแม้สิ่งที่คาดหวังไว้มันจะไม่เป็นจริง แต่คนเหล่านี้ก็รู้จักเรียนรู้จากความผิดพลาดและลองใหม่อีกครั้ง ถ้าสุดท้ายทุกอย่างมันลงเอยด้วยดี ก่อนหน้านั้นจะเป็นยังไงก็ไม่ต้องสนใจ และถ้าตอนนี้มันยังไม่ดี ก็แสดงว่ามันยังไม่จบ

ความเอนเอียงที่จะมองโลกในแง่ดีเป็นอคติที่จะคาดหวังว่าสิ่งดีๆ จะเกิดขึ้น แต่คาดหวังว่าสิ่งร้ายๆ จะไม่เกิดขึ้น คนที่มองโลกในแง่ดีจะมองเห็นอนาคตที่สดใสชัดเจนมีรายละเอียดมากกว่าอนาคตที่เลวร้าย

สำหรับเรื่องดีๆ ที่อยากให้เกิดขึ้น คนมองโลกในแง่ดีจะสนุกกับการคาดหวังให้มันเกิดขึ้น

ที่มาของความเอนเอียงที่จะมองโลกในแง่ดี มันอยู่ลึกในสมอง จากการสแกนสมองด้วย fMRI ทำให้รู้ว่าสมองทำงานยังไง และเข้าใจที่มาของความเอนเอียงที่จะมองโลกในแง่ดี

ในสมองมีสองส่วนหลักๆ ที่เกี่ยวข้องกับความเอนเอียงที่จะมองโลกในแง่ดี  ทั้งสองส่วนมีความสำคัญต่ออารมณ์และแรงจูงใจ ส่วนแรกคือ Amygdala ที่ประมวลผลอารมณ์ ทำให้เกิดความกลัว ส่วนที่สองคือ Rostral anterior cingulate cortex (rACC) ทำหน้าที่ปรับอารมณ์และแรงจูงใจ โดยลดการตอบสนองต่อความกลัวและความเครียดที่มาจาก Amygdala ลง

ยิ่งสมองทั้งสองส่วนนี้เชื่อมต่อกันมากเท่าไหร่ สมองก็จะยิ่งสนใจแต่ด้านบวกมากขึ้น ทำให้เรามองโลกในแง่ดีมากขึ้น ทำให้จินตนาการถึงเหตุการณ์ดีๆ ในอนาคตได้ชัดเจน

ตรงข้ามกับคนที่ประสบปัญหาภาวะซึมเศร้า ที่สมองทั้งสองส่วนไม่ได้เชื่อมกันทำงานประสานกันไม่ดี คนเหล่านี้ก็จะจินตนาการถึงเหตุการณ์ร้ายในอนาคตได้ชัดเจนมากกว่าเหตุการณ์ดี

สมองกับการคาดหวัง

การคาดหวังส่งผลกระทบต่อการทำงานของสมอง ถ้ามีคนบอกว่าเราฉลาดก่อนที่เราจะทำผิดพลาด สมองส่วนที่ตอบสนองต่อการทำผิดจะมีกิจกรรมเพิ่มขึ้น แต่ถ้ามีคนบอกว่าเราโง่ก่อนที่เราจะทำผิดพลาด กิจกรรมในสมองจะไม่มีการเปลี่ยนแปลง หลังจากที่คนบอกว่าเราโง่ เราก็จะไม่คาดหวังว่าจะทำได้ดี และพอผลลัพธ์ออกมาไม่ดี เราก็จะไม่แปลกใจ

ถ้าเราคาดหวังว่าจะได้รับการเลื่อนขั้น แต่ปรากฎว่าเราไม่ได้ สมองเราก็จะวิ่งเต้นเกิดกิจกรรมมากขึ้น เพราะพยายามหาสาเหตุว่าทำไมเราไม่ได้เลื่อนขั้น แต่ถ้าเราไม่ได้คาดหวัง เราก็จะไม่แปลกใจ กิจกรรมในสมองก็จะไม่เปลี่ยนแปลง

คนจะรู้สึกสนุกมากขึ้นหากได้รอบางอย่างแทนที่จะได้รับสิ่งนั้นทันที ตรงข้ามกับความเจ็บปวดที่คนมักจะอยากให้เกิดขึ้นทันทีและให้มันจบลงเร็วๆ

คนที่มองโลกในแง่ร้ายมักจะจินตนาการถึงเหตุการณ์ร้ายๆ ที่จะเกิดขึ้น คนเหล่านี้จะเสียชีวิตเร็วกว่าคนที่มองโลกในแง่ดี เพราะหากเจ็บป่วย คนเหล่านี้จะยอมรับสภาพ ทำให้เพิ่มโอกาสที่จะเสียชีวิต ดังนั้นคนมองโลกในแง่ร้ายจึงมีความเสี่ยงมากว่า เพราะคิดว่าไม่มีอะไรจะเสีย

ส่วนคนที่มองโลกในแง่ดีมักจะสนใจดูแลตัวเองได้ดีกว่า ทำให้ลดความเสี่ยงเรื่องสุขภาพลง คนเหล่านี้คาดหวังสิ่งดีๆ ที่จะเกิดขึ้นในอนาคต ทำให้ลดความเครียดและความกังวลลง

การคาดหวังสิ่งดีๆ ที่จะเกิดขึ้น ทำให้มีความสุขและประสบความสำเร็จ

การมองโลกในแง่ดีทำให้เราพยายามมากขึ้น ทำให้เกิดแรงจูงใจที่จะทำงานให้สำเร็จได้ และทำทุกอย่างเพื่อบรรลุเป้าหมาย

การมองโลกในแง่ดีทำให้เรียนรู้จากความผิดพลาด ทำให้เพิ่มโอกาสที่จะทำสำเร็จในครั้งต่อไป

สมองเรียนรู้จากความคาดหวังและผลลัพธ์ที่เกิดขึ้น ถ้าเราคาดหวังว่าจะทำได้แต่กลับทำพลาด สมองจะตอบสนองและเรียนรู้ แต่ถ้าเราไม่ได้คาดหวังว่าจะทำได้ มันจะไม่ทำให้สมองเรียนรู้ การไม่คาดหวังสิ่งดีๆ ที่จะเกิดขึ้น ทำให้ไม่มีเหตุผลที่สมองจะเรียนรู้