ความรู้สึกเมื่อทำผิดพลาด แตกต่างจาก ความรู้สึกที่เกิดขึ้นเมื่อรู้ตัวว่าทำผิด

เราต่างก็รู้ดีว่า ไม่มีใครสมบูรณ์แบบ เราทุกคนต่างก็เคยทำผิดพลาดกันทั้งนั้น แต่ถ้าให้ถามตัวเอง ถามว่าในขณะนี้เราทำอะไรผิดบ้าง เรากำลังตัดสินใจอะไรผิดบ้าง หลายคนคงบอกไม่ได้ คงตอบไม่ได้ว่าเราทำอะไรผิด หรือสิ่งที่เราทำอยู่นี้ มันผิด แล้วเราก็คิดเสมอว่าเราเป็นฝ่ายที่ถูก เรามาถูกทางแล้ว นี่แหล่ะคือสิ่งที่เราควรทำ ไม่ใช่เรื่องง่ายที่จะมองเห็นความผิดพลาดของตนเอง

Kathryn Schulz คนเขียนหนังสือเรื่อง Being Wrong: Adventures in the Margin of Error. อธิบายเกี่ยวกับความรู้สึกในเวลาที่เรารู้ตัวว่าผิดใน TED Talks: On being wrong ที่เราดูแล้วดูอีกหลายรอบมาก

ความรู้สึกของการทำผิด

Coyote กับ Road Runner เป็นตัวละครในซีรี่ย์การ์ตูน Looney Tunes ที่เราจะเห็นมุกตกหน้าผาบ่อยๆ Road Runner เป็นนกวิ่งเร็วที่ไม่สนใจแรงโน้มถ่วงของโลก ส่วน Coyote ก็วิ่งไล่จับจนสุดขอบหน้าผา และก็ยังวิ่งต่อได้อีก จนกระทั่งมองลงไปข้างล่างและรู้ตัวว่าลอยกลางอากาศ จึงร่วงตกลงไปที่พื้น มุกนี้เปรียบได้กับความรู้สึกที่เราทำผิด ที่เราจะยังรู้สึกว่าตัวเองถูก จนถึงตอนที่รู้ว่าตัวเองไม่ได้อยู่บนพื้นดิน รู้ตัวว่าทำผิด

ตอนที่เรารู้ตัวว่าทำผิด มันอาจจะมีความรู้สึกอับอาย ผิดหวัง หรือโกรธ เกิดขึ้น แต่ความรู้สึกของการทำผิดโดยที่ยังไม่รู้ตัว เราอาจจะคิดว่าทุกอย่างมันปกติดี เราจะยังรู้สึกเหมือนกับว่าเราถูก

ทำไมเราถึงไม่รู้ตัวว่าทำผิด

เหตุผล 2 อย่างที่อธิบายได้ว่า ทำไมเราถึงไม่รู้ตัวว่าทำผิด จนกระทั่งเมื่อมันสายไปเสียแล้ว นั่นคือ Error blindness และ Culture

Error blindness เราไม่มีเซนเซอร์ตรวจจับ ที่บ่งบอกได้ว่า มีบางอย่างที่มันผิด มันไม่มีหลักฐานที่บอกว่ามันผิดพลาด จนกระทั่งความจริงปรากฏ

Culture ตอนเด็กๆ เราถูกสอนว่า คนที่ทำผิดพลาด ไม่ว่าจะตอบคำถามผิดหรือทำข้อสอบผิด คือคนขี้เกียจ คือคนไม่รับผิดชอบ คือคนสร้างปัญหา นอกจากนั้น เรายังเรียนรู้ว่า ถ้าจะประสบความสำเร็จในชีวิต เราจะต้องทำถูกต้องเสมอ เราต้องสมบูรณ์แบบ ทำให้เราหมกมุ่นอยู่กับการเป็นฝ่ายที่ถูก

ดังนั้นมันจึงเป็นเรื่องยากที่จะยอมรับว่าเราทำผิด เพราะถ้าเราทำผิด มันก็เหมือนกับว่ามีบางอย่างในตัวเราที่ผิดปกติ มันเป็นเรื่องง่ายกว่าที่จะเชื่อว่าเราถูก เพราะมันทำให้เรารู้สึกว่าเป็นคนฉลาด เป็นคนรับผิดชอบ มันง่ายกว่าการที่เราจะยอมรับว่าบางครั้งเราก็ทำผิดพลาดได้

เวลาที่เราเชื่อมั่น มั่นใจมาก ว่าเราทำถูก ไม่มีใครค้าน นั่นแหล่ะคือเวลาที่เราควรสงสัย มันต้องมีบางอย่างที่ผิด ความรู้สึกนั้นมันเชื่อถือไม่ได้เสมอไป

สมมติฐานเวลาที่มีคนไม่เห็นด้วย

ถ้าเราเชื่อมั่นว่าเราถูก คิดว่าความเชื่อของเรามันคือความจริง ถึงแม้ว่าความเชื่อนั้นจะไม่มีเหตุผลก็ตาม และถ้ามีคนคิดเห็นต่างจากเรา ถ้ามีคนไม่เห็นด้วยกับเรา ซึ่งมันจะเกิดขึ้นได้เสมอ เราก็จะตั้งสมมติฐาน

ถ้าเราพยายามอธิบายให้ฟัง แต่คนนั้นก็ยังไม่เข้าใจ เราก็จะคิดว่าคนนั้นโง่ ไม่รู้ไม่เข้าใจเหมือนเรา และถ้าคนนั้นฉลาดและรู้เหมือนเรา แต่ก็ยังไม่เห็นด้วยกับเรา เราก็จะมองว่าเค้าเป็นผู้ร้าย เป็นศัตรู คู่แข่งที่แย่งชิงผลประโยชน์กับเรา

น่าเสียดายที่หลายคนเชื่อว่า ทุกคนจะต้องคิดอะไรเหมือนๆ กัน คิดและมองโลกในแบบที่มันเป็นจริงเหมือนๆ กัน แต่ความอัศจรรย์ของใจเรา คือการที่เรามองเห็นสิ่งที่มันไม่จริง การที่เรามองโลกในแบบที่มันไม่ได้เป็นจริงๆ ใจเราคิดได้ต่างจากโลกความจริง ใจเรานึกถึงอดีตที่ผ่านไปแล้ว ใจเราจินตนาการถึงอนาคตที่ยังไม่เกิดขึ้น เราสามารถสมมติว่าตัวเราเป็นคนอื่น สามารถคิดว่าถ้าเราเป็นอีกคนเราจะรู้สึกยังไง ใจเราไม่ได้เห็นสิ่งที่เป็นจริงในโลกนี้ แต่เป็นสิ่งที่มันไม่ใช่ เราแต่ละคนต่างก็คิด มอง และเห็นสิ่งเดียวกันได้แตกต่างกัน และนั่นก็อาจทำให้เกิดการเข้าใจผิดได้

ความสำเร็จเกิดขึ้นได้จากความผิดพลาด

ไม่ใช่ความผิดพลาดที่เราล้มเลิกความตั้งใจ แต่เป็นความผิดพลาดที่กระตุ้นให้เรากลับไปแก้ไข หาจุดบกพร่องและกำจัดมันออกไป ความผิดพลาดเป็นส่วนหนึ่งของความสำเร็จ

มันคงจะเป็นเรื่องอัศจรรย์มาก ถ้าในแต่ละวันมันมีเหตุการณ์ที่สะกิด ทำให้เราคิดได้ ว่าสิ่งที่เราทำอยู่นั้นมันอาจจะผิด ใครสักคนที่จะมาเตือน ถามเราว่ามั่นใจแล้วหรอ แล้วเราก็จะได้รู้ตัว สำรวจตัวเอง และบอกกับคนนั้นว่า อ้าวหรอ ไม่รู้สิ เราอาจจะผิดก็ได้

In any moment of decision, the best thing you can do is the right thing, the next best thing is the wrong thing, and the worst thing you can do is nothing.—Theodore Roosevelt

ความคิดสร้างสรรค์เกิดขึ้นได้จากความผิดพลาด

Do bad work. Do it often, do it generously, and then work to improve it.—Seth Godin พูดไว้ใน Podcast: Simplify

แทนที่เราจะหลีกเลี่ยงการทำผิดพลาด เราควรจะเปิดใจยอมรับมันไว้ ความผิดพลาดคือธรรมชาติของมนุษย์ ความผิดพลาดคือส่วนหนึ่งของชีวิต ความผิดพลาดคือแหล่งกำเนิดของความคิดสร้างสรรค์และความอัศจรรย์

So get it out there, do bad work.

Reference

On being wrong

คิดต่าง